Ei apitiraa i to tatou “Te mau hoa e haapao ra ia ratou” faanahoraa tei horo'ahia e te UJA-Federation of New York, e faaite mai te Y i te mau uiuiraa mana'o a na taata e ono o te fenua iho no te taa maitai a'e i te aamu o te taata tata'itahi. E faaitehia teie mau uiuiraa mana'o i roto i te piha o te Fare Menemene i Hebera “Te faarururaa i te hoê tau tama'i e te tahi atu â: Te mau hoho'a o te feia i ora mai i te Taparahiraa a te mau Nazis”. E matara te piha i te mahana pae 8 no Novema.
Ua riro na o Pearl Rosenzveig ei melo no te Y mai te tau mai â 1998.
Pearl Rosenzveig (Hoho'a na Yael Ben-Zion: www.yaelbenzion.com)
Poe Tao'a Rahi (Friedman) Ua fanauhia o Rosenzveig i Simleu Silvania, Rumania i te ava'e Febuare 22, 1919. O te utuafare ati Iuda ana'e o Friedman i Simleu Silvania. Ua fatu to'na metua tane i te hoê ava, Te mau mana'o tauturu no te, e te fare toa. E tuahine to'na, Esetera, o tei fanauhia i te ava'e tenuare 21, 1921. Te faaea ra te pae o to ' na metua vahine o te utuafare i roto i te hoê oire fatata 3 E rave rahi hora te atea na ni'a i te pereoo auahi. Te haamana'o ra o Pearl i to ' na metua vahine ei vahine î i te here, e vahine tapihoo atoa. Ua faataa oia i to ' na metua vahine mai te hoê ati Iuda tapea i te mau peu tahito.
I Simleu Silvania, hoê ana'e fare haapiiraa no te mau tamarii atoa ia haere, aita râ e haapiiraa tuarua. Te haamana'o ra o Pearl i to ' na haereraa i taua haapiiraa ra e tae roa ' tu i te 7raa o to ' na matahiti. E vahine faaetaeta tino aravihi oia e te parau ra oia e o te faaetaetaraa tino ta ' na tumu parau au - roa ' ' e - hia i te fare haapiiraa. I te taime a uihia'i oia e, ua farii anei o Pearl i te tahi pato'iraa i to'na tamarii-rii-raa, ua haamana'o oia i te hoê aamu i to'na haereraa i te haapiiraa. Tei roto o Pearl e to ' na tuahine i te hoê hautiraa no nia ia Rumania e te mau hau atoa i roto i te fenua. Ua horo'ahia i te tamarii tata'itahi te hoê ti'araa no te ha'uti, area o Esetera ra, ua horo'ahia ïa ia'na te tuhaa fenua no Rumania. I te taime a hauti ai te pǔpǔ i te hautiraa na te Faatere hau matamua, ua ani te faatere hau matamua i te orometua haapii e no te aha te hoê ati Iuda e hauti ai i te tuhaa no Rumania.
Noa ' tu e o te utuafare ati Iuda ana'e te utuafare ati Iuda i Simleu Silvania, te rave noa ra ratou i te haapaoraa ati Iuda. Ua faatupu ratou i te mau oroa ati Iuda atoa e ua tapea ratou i te kosher. I te mahana pae, E haere te metua tane o Pearl i te hoê oire tapiri no Honegeria i reira mea rahi a'e te mau ati Iuda e e haere oia i te mau oroa Shabbat. I te mau mahana mo'a, E haere o Pearl e to ' na metua vahine i te hoê oire piihia Silvaniei no te haere i te sunago.
I te tau a riro ai o Pearl 15, ua taotia te faatere hau matamua no Rumania i te mau ohipa tapihooraa ati Iuda. Ua ere te utuafare Friedman i ta raua ohipa tapihooraa e ua faahepohia oia ia haere i Simleu Silvaniei. Ua haere o Pearl i te fare haapiiraa tuatoru no Simleu Silvaniei, ua parauhia râ ia'na e, aita oia i manuia i ta'na haapiiraa no te mea e Ati Iuda oia. Aita te reira i tano i ni'a ia Pearl no te mea, i te taime aita te orometua haapii faaetaetaraa tino i reira, Ua piihia o Pearl no te mono ia ' na no te mea e vahine faaetaeta tino aravihi roa oia. Noa ' tu e ua tamata Pearl i te aro i to ' na e'a no te faaea noa i te fare haapiiraa, aita oia i upooti'a. I te matahiti 17, Ua faarue o Pearl i te haapiiraa. I to'na iteraa e, e mea iti roa ta'na mau rave'a i roto i te hoê oire na'ina'i mai teie te huru, i roto i to'na mau matahiti matamua ua haere atu o Pearl i Budapest i reira te hoê o to'na mau metua tane fetii i te oraraa. Ua ti'a ia'na ia haapii i te hoê ite no te ora ia nehenehe ia Pearl ia haapii i te nira. Ua hinaaro o Pearl e faarahi i ta ' na mau ravea no te imi i te moni, no reira oia i faaoti ai e haere i Budapest. Ua anaanatae rahi oia i te nira i te ahu, tera râ, ua hinaaro oia e haamaitai atu â ia ti'a ia'na ia rave i te hoê piha haapiiraa ia au i te faanahoraa. Te haamana'o ra o Pearl e i muri a'e, ua haamata oia i te nira i te mau fetia rearea i nia i te ahu. Te haamana'o nei oia, " I to matou taeraa i roto i te ghetto, ua hinaaro matou i te mau feti'a re'are'a i ni'a i te tao'a tata'itahi ". Ua parauhia ia Pearl e rave rahi taime e e ere oia i te ati Iuda. I te mea e aita te mau ati Iuda i nehenehe e hoo mai i te mau fare toa, Ua rave o Pearl i te faaotiraa itoito e tatara i ta ' na fetia rearea e e haere e hoohoo haere. I te hoê taime, ua tapeahia oia e te hoê mutoi no Honegeria o tei ani ia ' na e no te aha oia e ite ai ia ' na i te tahi mau taime e te hoê fetia rearea e i te tahi atu mau taime aita e fetia. Ua parau oia ia'na, " E ere oe i te Ati Iuda. A iriti ê atu i taua feti'a ra e a muri noa'tu ".
I Budapest, Ua nehenehe o Pearl e papai i to ' na mau metua na roto i te haponoraa i te mau rata. Tera râ,, aita oia i farerei faahou i to'na na metua i te omuaraa o te mau matahiti 1940 e ua ite o Pearl e, ua pohe to'na na metua e a muri noa'tu. Ia feruri oia i to ' na mau mana'o hohonu no nia i te tama'i, Te tiaturi ra o Pearl e o te faatereraa no Honegeria te tumu i pohe ai te mau ati Iuda i Honegeria.
I muri a'e i to ' na faaearaa i roto i te ghetto fatata e piti matahiti e te afa te maoro, Ua haaatihia o Poe e te toea o te mau ati Iuda. Ua faaineine oia na roto i te puohuraa i ta ' na mau tauihaa. Mea papu e e puohu o Pearl i te mau piru a to ' na metua vahine e ta ' na mau tao'a faufaa atoa. Taa ê noa'tu i te reira, ua hoo mai oia i te rahiraa maa e ere i te mea maitai no'na ia ore oia e pohe i te po'ia. I te hoê po'ipo'i, ua haere mai te mau muto'i i te uputa e ua parau atu ia'na e e pae minuti ta'na no te ohi i ta'na mau tauihaa e no te haere ê atu. Ua haaputuputu te mau mutoi tau tausani ati Iuda i roto e rave rahi tuhaa. Te haamana'o ra o Pearl e aita roa ' tu te mau mutoi i faanaho - maitai - hia e i te pae hopea, ua tia ia ratou ia faaho'i i te mau ati Iuda atoa i te fare no te mea aita ratou i ite eaha te rave i nia ia ratou paatoa. Ua ti'aturi oia e, o te hopea te reira, aita râ. I te ava'e atopa 1943, ua faaroo oia i te patoto i ni'a i to'na opani e ua faaru'e faahou oia i te fare. I teie taime, no te maitai ïa. Te haamana'o ra oia i to ' na haereraa no te hoê mea mai te huru ra e a muri noa ' tu. E rave rahi tausani ati Iuda o tei faahepohia ia haere i tera e tera mahana. Ahea ratou e faaea ai i te pô, Te haamana'o ra o Pearl e mea iti roa te maa i horoahia na ratou. Ua opere noa ratou i te pape e te haamana'o ra oia e mea faufau roa te maa. Aita ' tu ta ' na e ravea maoti râ te amuraa i te reira. Ua faanaho te mau mutoi no Honegeria i te tere. Ua inoino o Pearl, Te mau nota, e te paruparu. Ua itea mai ia ' na te puai no te tamau noa i te mau mahana atoa i roto i te haereraa. I ni'a i te tere, Ua ite atu ra o Pearl i te hoê vahine i te haereraa mai i rapae i to'na fare. Ua horo atura o Pearl i taua vahine ra e ua pûpû atura e horoa ' tu i te ahu mahanahana o ta ' na i oomo ei faaho'iraa i te maa. Aita o Pearl i tâu'a e te fatata maira te tau toetoe. Ua po'ia roa oia; te mea noa ta'na e nehenehe e feruri o te imiraa ïa i te maa. Ua tomo atu ra te vahine i roto i to'na fare e ua haere mai i rapae e rave rahi maa na Pearl e ua rave maira i te ahu mahanahana.
Te haamana'o ra o Pearl i te haereraa mai te ava'e atopa e tae atu i te ava'e Titema. E mea to'eto'e roa te mahana, Ua oaoa o Pearl i te mea e aita oia i ere i to ' na mau rimarima i nia i te e'a haereraa. Ua ite oia e, te haere ra oia i te fenua Heremani, aita râ oia i ite e, te haere ra oia i te aua tape'araa pereoo auahi no Bergen-Belsen. Ua tae oia i Bergen-Belsen i te ava'e tenuare 1944. I to ' na taeraa ' tu i te aua tapearaa, ua haruhia te mau tao'a piru atoa a Pearl e tae noa ' tu ta ' na mau tao'a faanehenehe e ta ' na mau uati. Ua faaerehia oia i te mau mea atoa; e tae noa'tu i to'na mau ahu. Ua horo'ahia ia'na te ahu tei î i te utu. I te mau mahana e topa te hiona, E tatara o Pearl ia ' na i raro i te aore e e horoi ia ' na iho i te pu'a i roto i te hiona. I te taime a ravehia ai te reira, ua tia ia ' na ia faaho'i i to ' na ahu reporepo e ia ho'i i te fare iri. Ia rahi ana'e te taata e haere mai i te puhaparaa, E imi o Pearl i tei maraa ia ' na no te faataa i te parahiraa no te mau taata i roto i te fare iri. Aita ïa e vahi taotoraa no'na. Ua faaea oia i roto i te vahi to'eto'e e ua ma'i-roa-hia oia.
I te faatiamâraahia te aua, Ua ite o Pearl i te mau faehau Peretane i te haereraa mai i te puhaparaa. Te haamana'o ra oia ia ratou i te haamǎta'uraa i te mau faehau Helemani. I muri a'e i te hoê hepetoma, Ua faanuuhia o Pearl mai Bergen-Belsen i te hoê fare maitai a'e i Helemani. Te haamana'o ra oia i to ' na faatamaa - maitai - raahia. Ua ma'i-noa-hia te mau taata atoa i te repo o te puhaparaa. Ua haere mai te hoê tuati ma'i e tauturu i te feia tei horo ê i to ratou fenua, e tae noa'tu ia Pearl tei pou mai e te mau shingles. I te pae hopea, ua haere mai te feia no Tuete e ua iriti i to ratou mau otia i te feia i horo ê e ua tauturu ia ratou. I roto i te 1945, Ua faaoti o Pearl e e hinaaro oia e haere i Tuete. Ua afaihia oia i reira e te tahi atu feia horo ê. Ua haapaohia te feia i horo ê e te mau taote e ua tapeahia ratou i te fare ma'i mai te peu e e hinaaro ratou i te tahi atu â rapaauraa.
Ua tuuhia te feia horo ê i roto i te mau fare i te tau veavea no Tuete i rapaeau ia Stockholm. Te haamana'o ra oia i to ' na tuuraahia i Tchécoslovaquie, Honegeria, e te feia tei horo ê i to ratou fenua. Ua faaea oia i reira e piti matahiti te maoro. Ua oaoa roa o Pearl i to ' na taeraa ' tu i reira. Ua horo'ahia ia'na te mau ahu apî i te mau tau atoa ia nehenehe ia'na ia vai hau noa. I muri a'e e rave rahi matahiti i Tuete, Ua papai o Pearl i te hoê metua tane fetii o ta ' na i ite i New York. Ua hapono oioi atura to ' na metua tane fetii e 100 dala marite na ' na. Ua faaohipa oia i teie moni no te hoo mai i te hoê uati e no te tata'i i to ' na niho no te mea ua ino roa ratou i te tama'i. I te hoê taime, ua tata'i oia ia ' na iho, Ua ani o Pearl i to'na metua tane fetii ia tauturu ia'na ia haere mai i Amerika. Noa ' tu e mea au roa na Pearl to ' na oraraa i Tuete, ua hinaaro oia e faaea i New York e to'na utuafare. Ua mana'o oia e e tia'i oia e rave rahi mau matahiti no te haere atu i Amerika no te mea e mea na'ina'i roa te quota, ua nehenehe râ ia'na e to'na metua tane fetii ia imi i te hoê rave'a no te haere vitiviti atu i Amerika. Te parau faaite matamua ta to'na metua tane fetii i rave no'na, aita ïa i nava'i no te faaô ia'na i roto i te fenua no reira to'na metua tane fetii i ani ai i te tauturu i te hoê hoa to'na. Ua tauturu teie hoa ia Pearl i te hoê parau faati'a tano maitai no te haere mai i Amerika.
I te ava'e tiunu 14, 1948, Ua tae mai o Pearl i te oire no New York. Tei te uahu to'na metua vahine fetii e tia'i ra ia'na. Ua ite oia i te mau hoho'a ta'na i hapono mai. I muri iho ua ora oia i piha'i iho i to'na metua vahine fetii e to'na metua tane fetii, e ua rave i te ohipa ei taata nira ahu.
Aita roa ' tu Pearl i mana'o noa ' ' e e faaipoipo oia i te hoê tane Marite. Te haamana'o ra oia e ua farerei oia i ta ' na tane i to ' na haereraa e hi'o i te hoê hoa. Ua faaipoipo oia ia Max Rosenzveig e ua na reira raua 2 mau tamahine. E ono mootua ta Pearl.
Ua ravehia teie uiuiraa (no roto mai i te hoê uiuiraa mana'o tei faaineine-a'ena-hia) na Halley Goldberg no te Y's Partners i roto i te faanahoraa Caring e te YM&YWHA no Washington Heights e Inwood. Ua opani - etaeta - hia te faaohiparaa i teie tumu parau ma te ore e papaihia e te Y e te taata uiui. A imi i te tahi atu â haamaramaramaraa no nia i te mau hoa i roto i te porotarama aupururaa i ǒ nei: http://ywashhts.org/partners-caring-0
Te Sekene Hebera Armin e o Estelle Gold Wing Galleryi roto i te auhoaraa te'ote'o e tete MTHE&YWHA no Washington Heights e Inwoodte ani manihini nei ia oe ia haere mai i to matou neiNovema/December, 2013 Te mau mana'o tauturu no te“Te faarururaa i te hoê tau tama'i e te tahi atu â: Te mau hoho'a o te feia i ora mai i te Taparahiraa a te mau Nazis” e te mau hoho'a e te mau hoho'a tarai na: YAEL BEN-ZION, PETER BULOW e ROJ RODRIGUEZ. Amuihia'tu i te hoê ohipa taa ê tei ravehia i roto i te feruriraao te75Te oroa matahiti o Kristallnacht -te po o te parariraa o GlassTe mau ohipa e te mau ohipa rima î, Mahana pae, Novema, 2013 7:30 api.m.
Te hoê faahitiraa parau no roto mai i te Y : ” E rave rahi matahiti te maoro, ua riro te Washington Heights/Inwood Y, e te tamau noa nei â i te riro, e haapuraa no te feia e imi ra i te haapuraa, faatura e haro'aro'a. E rave rahi o te tomo mai i roto i to tatou mau uputa e o te amui mai i roto i ta tatou mau faanahoraa, tei faaruru i te mau tamataraa e te mau ati o te ore roa e ti'a ia tatou ia feruri. No te tahi pae, o vai te riro ei tuhaa no teie faaiteiteraa, ua itehia te hoê o taua mau ohipa ri'ari'a ra i roto i te ao nei mai " Te Taparahiraa i te mau ati Iuda " – te haapoheraa tamau e ono mirioni ati Iuda no Europa.
Te haamana'o nei matou i te mau mea i tupu i mutaa ihora, faatura i te feia tei ora e tei pohe i roto i taua area taime ra, e a paruru i te parau mau no te mau u'i a muri a'e. No tatou iho e no ta tatou mau tamarii, e ti'a ia tatou ia faati'a i te mau aamu no te feia tei faaruru i te mau ino o te tama'i. Te vai ra te mau haapiiraa e huti mai no a muri a'e. Na Halley Goldberg i papa'i i te mau uiuiraa, te hoê taata haapa'o i te faanahoraa " Te mau hoa i roto i te aupururaa ". Ua ravehia teie faanahoraa faufaa rahi na roto i te horo'araa i te parau faati'a a te UJA-Federation no New York, hamanihia no te haamaitai i te mau auraa e te mau sunago i Washington Heights e Inwood. “
Te faaite ra ta tatou faaiteiteraa amui i te mau hoho'a e te mau uiuiraa mana'o o te feia i ora mai i te Taparahiraa ati Iuda, Hannah Eisner, Charlie e Te Mau Hau Amui no Marite, Pearl Rosenzveig, Fredy Seidel e Ruth Wertheimer, e melo ana'e ratou paatoa no Te Sekene Hebera, te hoê amuiraa ati Iuda ta te mau ati Iuda Helemani e rave rahi i faarue i te mau Nazi e o tei manuïa i te haere mai i Marite, amuihia'tu i te hopea o te mau matahiti 1930. Taa ê noa'tu i te reira, e faahanahana atoa tatou i te taata tei ora mai i te Taparahiraa a te mau Nazis Gizelle Schwartz Bulow- metua vahine o to matou taata peni hoho'a o Peter Bulow e o WWII tei ora mai o Yan Neznanskiy – metua tane o te raatira o te porotarama rahi a te Y, Victoria Neznas.
Te hoê taviniraa taa ê no te Sabati, e te mau taata a'o, ei haamana'oraa i te 75raa o te matahiti o Kristallnacht (te pô no te parariraa te ofa'i) na mua a'e i te iritiraa o te gold Gallery/Y exhibit:E haamata oioi te mau pureraa i te 7:30 pm. Ua titau-manihini-hia te taatoaraa ia tae mai.
No te mau hora matara noa aore ra no te tahi atu mau haamaramaramaraa, a niuniu atu i te sunago i te212-568-8304 e aore râ, a hi'ohttp://www.hebrewtabernacle.orgParau a te taata peni hoho'a: Yael Ben-Zionwww.yaelbenzion.comUa fanauhia o Yael Ben-Zion i Minneapolis, MN e ua paari i Iseraela. Ua roaa ta'na parau tu'ite i roto i te International Center of Photography's General Studies Program. Ua farii o Ben-Zion i te mau feti'a e te mau feti'a huru rau, No roto mai i te Puffin Foundation e no NoMAA, e ua itehia ta'na ohipa i te Mau Hau Amui no Marite e i Europa. Ua nene'i oia e piti hoho'a no ta'na ohipa. Te ora nei oia i Washington Heights e ta'na tane faaipoipo, e ta raua na maehaa tamaroa.
Parau a te taata peni hoho'a: Ua faaora faahou o Petero ia Petero: www.peterbulow.com
To'u metua vahine i to'u tamariiriiraa, ua tapuni oia i te tau o te Taparahiraa i te mau ati Iuda. I te roaraa o te mau matahiti, to'na iteraa, e aore râ, te mea ta'u i mana'o e, ua tupu te reira i ni'a ia'na, ua faatupu te reira i te hoê faaûruraa rahi i ni'a ia'u. E itehia teie mana i roto i to'u iho oraraa e i roto i to'u oraraa. Ua fanauhia vau i Inidia, ua ora i to'u tamariiriiraa i Berlin e ua reva i te fenua Marite e to'u na metua i te 16raa o to'na matahiti. 8. Te vai nei to'u ite i te mau ohipa rima î i roto i te mau hoho'a peni. Te fana'o atoa nei au i te hoê parau faatia o te faatia ia ' u ia hamani i te tahi mau pereoo uta taata iti o te feia i ora mai i te Taparahiraa a te mau Nazis. A faaite mai na ia'u e, te hinaaro ra anei oe ia riro ei tuhaa no teie opuaraa.
Parau a te taata peni hoho'a :Roj Rodriguez: www.rojrodriguez.com
Te faaite ra to ' u tino ohipa i to ' u tere mai Houston mai, TX – i reira to ' u fanauraahia e to ' u paariraa – i New York – i reira, i mua i to'na nunaa, te huru rau i te pae no te ihotumu e i te pae faanavairaa faufaa e to ' na mana'o otahi no nia i te feia ěê– Ua itea mai ia ' u te hoê faatura apî no te ta'ere o te mau taata atoa. Ua haapii au i te mau taata pata hoho'a aravihi, ua ratere rahi na te ao nei e ua rave amui i te ohipa e te mau taata aravihi e rave rahi i roto i te ohipa. Mai te ava'e tenuare mai â, 2006, ua riro to'u toro'a ei taata pata hoho'a ti'amâ ei rave'a no te raveraa i ta'u iho mau opuaraa, o te matara mai na roto i to'u iho iteraa no ni'a i te huru o ta tatou opereraa i te ao nei e te faaohiparaa i to tatou aravihi i roto i te taatoaraa.
