Sosua: Aa e Hula Pu! ke hoʻomau nei i ka hoʻoulu ʻana i nā ʻokoʻa o ka manaʻo i loko o kāna mau makahiki ʻekolu o ka hoʻolei ʻana a me ka hana ʻana. Hua ʻia e kahi hāʻawi kālā UJA –Federation, Sosúa: Ua hāpai ʻia ʻo Dare to Dance Together e ka Y e hoʻoulu i ka pilina ma waena o ka poʻe Iudaio a me Dominican i ke kaiāulu.. ʻO kēia mele kumu ,haku ʻia a hana ʻia e kahi Liz Swados (http://lizswados.com/), Ua hoʻāla ʻia ka ʻiʻini a me ka hauʻoli i ka hui ʻana i nā ʻōpio o New York City mai nā ʻano like ʻole e kaʻana like i ka moʻolelo o Sosúa, ʻO ke kūlanakauhale i koho ʻia no ka poʻe mahuka Iudaio ma hope o ka hāʻawi ʻana o Dominican Republic i nā visa ma hope 800 Ke ʻimi nei nā Iudaio Kelemania e pakele i ke aupuni Nazi i ke Kaua Honua II.
Ua ʻike ka YM a me YWHA o Washington Heights a me Inwood iā Sosua he mea hiki ke hoʻohui i nā kaiāulu Dominican a me nā Iudaio ma Washington Heights. Hāʻawi ka mele mele i kēlā mau kaiāulu ʻelua i ʻike like e hoʻomaka i kahi kūkākūkā a kūkulu i ka pilina kaiāulu hohonu a me ka ʻike. Ma kahi leka pilikino, ʻike ʻia nā lālā hoʻokūkū me ka stigma, makaʻu, a me ka hopohopo e hiki ke hoʻomaʻau ʻia ka hapa liʻiliʻi. No ka nui o ka poe hoolei, Ua pili ʻo Sosua i ka hoʻokumu ʻana i kahi honua e hana i nā ʻokoʻa like me ka lāhui, kāne kāne, a i ʻole ka hoʻomana ma ke ʻano he hoʻolauleʻa ʻana i ke ʻano o ke kanaka a mahalo i ke ʻano o kēlā me kēia kanaka.
Ua paipai ʻo Sosua i nā lālā o ka lehulehu e hui pū me ka hoʻolele “e lalau ana a [hāʻawi] he mea uuku” i ka honua a puni lākou, ka nānā ʻole ʻana i nā pale e hoʻōki pinepine iā mākou mai ka ʻike ʻana i kahi mea ʻē. ʻO Sosua ka hoʻomaka o ka moʻolelo; noi ʻia ka lehulehu e hoʻopau.
Nā Aupuni Hui Pū ʻIa (U.N.) Ua ʻike ʻo Sosúa i ka mea hiki ke hoʻoikaika a kono ʻia i kāna hoʻokūkū makahiki ʻekolu e hoʻokani ma ka Hale Ahaolelo Nui. ʻO Sosúa ka UN.. Ua loaʻa i ka hana ka manaʻo o ke kaiāulu honua no ka mea ʻelua mau pūʻulu e aʻo nei e pili ana i ka pepehi kanaka a me ka hoʻokae ʻana i ka lāhui ma o ka hana mele., e hoʻolilo i ka mōʻaukala i mea pilikino a pili i ka lehulehu lehulehu.
Nui nā haʻiʻōlelo i hana ʻia ma ka UN. e na mea hanohano’ e pili ana i ka pono o ka lokahi lāhui a me ka hoʻomanaʻo ʻana i nā hanauna o kēia manawa a me nā hanauna e hiki mai ana e pili ana i ka weliweli o ka pepehi kanaka., akā ʻo Sosúa ka hiʻohiʻona ʻoi loa o ka mea e hiki ke hana i ka wā e lilo ai ka makemake-e-hana i mea maoli.. Hiki iā ʻoe ke hopu i ka hana a nā Aupuni Hui Pū ʻIa o Sosúa ma ka hele ʻana ma aneʻi, http://www.youtube.com/watch?v=tYsjExZs2fw
Ua ʻike ʻia ka uhi mele mele ma nā nūpepa i kuhikuhi ʻia i nā kaiāulu like ʻole me Dominican, ʻEulopa, Iudaio, a me Rusia. Ma hope o ka lanakila ʻana o Sosúa i kāna makana mua mai ka Prakhin International Literary Foundation (http://www.prakhin.org/), he kahua hoʻokumu ʻo Rūsia i kapa ʻia ʻo Dor le Dor (He hanauna i ka hanauna) loiloi iā Sosúa e like me “ʻo ia kekahi o nā hanana hoʻoneʻe loa i ka mōʻaukala o ka Holocaust” a ʻike i ke mele he hoʻomau o kāna hoʻoilina. Ma hope aku, Ua loaʻa iā Sosúa kāna makana ʻelua, Zahav Award in Jewish Impact, mai na Ahaolelo Kaiaulu Iudaio o Amerika Akau.
Luna Papahana Nui a me ka mea hoʻokumu manaʻo, Hōʻike ʻo Victoria Neznansky i ka hoʻonui ʻana i ka hoihoi a me ka hopena i ka hōʻike. Hōʻike ʻo ia i ka helu o ka Holocaust a me nā lālā Dominican e ʻike i nā hana he nui. ʻO ka hana hou a Sosúa ma Congregation Shearith Israel, ʻO ka hui kahiko loa o ʻAmelika ʻĀkau, 'o ia ho'i, ke loa'a nei 'o Sosúa i kahi ho'opi'i lehulehu.
ʻO nā lālā o ka poʻe i hala aku nei ka mea mua i ʻike i ke ʻano o ka neʻe ʻana o ke mele iā lākou.
I ka wā o ka hālāwai nīnau a pane o ka hana i hala, Hoʻokahi wahine i hōʻike iā ia iho he keiki na ka poʻe i pakele i ka Holocaust a ua hōʻike ʻo ia he ʻike nui ʻo ia e pili ana i ka Holocaust mai nā hōʻike pilikino āna i lohe ai me nā mea ola Holocaust ʻē aʻe a me kā lākou mau keiki.. Ua ʻōlelo ʻo ia ʻaʻole ʻo ia i ʻike i ka moʻolelo o Sosua a hiki i ka hana o kēlā lā, akā ua hoʻomanaʻo ʻo ia i nā ʻōpio he kuleana ko lākou e aʻo i ka ʻōlelo o ka Holocaust i ka hanauna e hiki mai ana., “Loaʻa iā mākou nā Holocaust deniers i ko mākou mau lā.” Nona, He hōʻike ʻo Sosua i ka ʻoiaʻiʻo o ka mōʻaukala.
Ua ʻōlelo ʻo Dr. Leon Hoffman, he psychiatrist i pakele mai Kelemānia a hiki i Santo Domingo i kona mau makahiki 7, ua loaʻa iā Sosúa ma ke ʻano he kukui o ka manaʻolana e pili ana nā ʻōpio i ka hoʻonaʻauao Holocaust.
“[Sosúa] he mea hoʻomanaʻo a hoʻoneʻe iaʻu. ʻAʻole hiki iā ʻoe ke noʻonoʻo i nā mea hoʻomanaʻo a me nā manaʻo i loaʻa iaʻu e nā huaʻōlelo, ka mele, a me ka ikaika a me ka ikaika o ka poʻe ʻōpio a me ka ʻoiaʻiʻo hohonu maoli,” Wahi a Leon.
Ma keʻano he papahana kaiaulu, Pono mau ʻo Sosúa i ke kōkua kālā a hilinaʻi i nā haʻawina e hoʻokō ai i kāna mau hana. Ua hoʻoholo ka mea hoʻolele o Sosúa e hoʻonui i ke kālā ma kahi ala kūʻokoʻa. E hoʻohana ka mea hoʻolele o Sosúa i nā wikiō YouTube e ʻoluʻolu i ka poʻe nānā no nā hāʻawi. Hiki iā ʻoe ke nānā i ka mua o ka moʻo Youtube ma ka hele ʻana ma aneʻi (http://www.youtube.com/watch?v=PZvUne61iRI&hiʻona= leka uila), he wikiō i hana ʻia e ka lālā Y ʻo Roy Rodriguez. I ka hele ʻana o ka mea hoʻokani i ka honua ma United Nations, Ua ʻike lākou i ka hana kūpono aʻe e lawe i ka hana i ka Dominican Republic a i ʻole ʻIseraʻela a hoʻomaka i nā hana ʻohi kālā e hoʻokō ai..
Eia naʻe i ka hiki ʻana mai o ke kau o kēia makahiki i ka hopena o Mei i hala, ua hoomakaukau mua ia no na hana o keia makahiki ae. Ka Hale Hōʻikeʻike o ke ahonui (www.museumoftolerance.com), ʻo kahi laʻana, ua kono mua iā Sosúa no kahi hana hāʻule. Ke hoʻololi nei hoʻi ka hoʻolei ʻana. Manaʻo ʻo Victoria i ka makahiki e hiki mai ana e haku ʻia nā hōkū āpau mai nā alumni Sosúa ma mua, hoʻohui i ʻekolu makahiki o nā lālā cast.
ʻO ka haʻawina koʻikoʻi loa a Sosua no ka Y e hōʻike ana i ka hopena o kahi hui o nā ʻōpio me kahi misionari i hiki ke loaʻa i ka honua nui.. Hoʻokaʻaʻike iā Victoria Neznansky (vneznansky@ywashhts.org) ma 212 569 6200 ext 204 e aʻo pehea e hiki ai iā ʻoe a i ʻole kāu ʻōpio ke komo i nā hana a Sosúa.
